 Bí-kok Ka-nî-ki ong sī sè-kài chhut-miâ ê hó-gia̍h lâng, chû-siān-ka, pêng-hô lūn-chiá. I tī 1838 nî, 11 go̍eh 25 ji̍t chhut-sì. Lāu-pē sī So͘-kek-lân ê sàn-hiong lâng. Sè-hàn ê sî, khòaⁿ-kìⁿ lāu-pē thàn-chia̍h ê kan-khó͘, chiū li̍p-chì kóng, Pa̍t ji̍t tek-khak tio̍h chiong ke-lāi ê sàn-hiong-kin khau hiat-ka̍k. Chiū hùn-chì tha̍k-chheh, iā tú-hó ū An-la̍h-sùn Tāi-chò, chiong i 400 pún chheh, teh chioh siàu-liân lâng kap gín-ná tha̍k; i chiū múi pài-la̍k khì kā i chioh. Āu-lâi siū kám-kek, chì-gōan kóng, Góa pa̍t ji̍t nā ū chîⁿ, tek-khak beh siat Tô͘-su-kóan, hō͘ lâng khòaⁿ bô chîⁿ. | 美國加尼基翁是世界出名ê好額人、慈善家、平和論者。伊tī 1838年，11月25日出世。老父是蘇格蘭ê散hiong人。細漢ê時，看見老父趁食ê艱苦，就立志講，別日的確著將家內ê散hiong根khau hiat-ka̍k 。就奮志讀冊，也抵好有安歷遜大作，將伊400本冊，teh借少年人佮囝仔讀；伊就每拜六去kā伊借。後來受感激，志願講，我別日若有錢，的確beh設圖書館，hō͘人看無錢。| Cha̍p-saⁿ hòe ê sî, beh khì Bí-kok thàn-chia̍h, khó-sioh bô só͘-hùi, kai-chài ū hó-sim pêng-iú chàn-sêng. Tāi-seng kàu Bí-kok, sī chò pháng-chit kang-tiûⁿ ê kang. Cha̍p-la̍k hòe ê sî, khì chò tiān-sìn kio̍k ê phòe-ta̍t-hu. Āu-lâi khì ji̍p hōe-siā; hit-tia̍p í-keng ū thàn tām-po̍h, chiū hūn chúi-iû hōe-siā. Tú-tio̍h Bí-kok in-ūi pàng lô͘-châi ê sū, Lâm Pak khí chiàn-cheng, i chiū thè kok-ka kam-tok kun-sū thih-tō. Āu-lâi Lâm-kun ê Lí Chiong-kun tōa pāi, Pak-kun thâi-iâⁿ, i chiū soah kam-tok ê kang, khì ka-tī chhòng-li̍p 3 ê thih-kang-tiûⁿ, chhun kúi-nā ek ê châi-sán. Tùi án-ni pìⁿ-chò kǹg-thih kài ê ông. Āu-lâi tōa khòng-tiong i ê sū-gia̍p, chiong i ê kǹg-thih hōe-siā cho͘-chit chò Liân-ha̍p kǹg-thih-hōe tōa Hōe-siā, tōa-tōa o̍ah-tāng. | 十三歲ê時，beh去美國趁食，可惜無所費，佳哉有好心朋友贊成。第先到美國，是做紡織工場ê工。十六歲ê時，去做電訊局ê配達夫。後來去入會社；hit-tia̍p已經有趁淡薄，就份水油會社。抵著美國因為放奴才ê事，南北起戰爭，伊就替國家監督軍事鐵道。後來南軍ê李將軍大敗，北軍thâi贏，伊就煞監督ê工，去家己創立3個鐵工場，偆幾若億ê財產。Tùi án-ni變做鋼鐵界ê王。後來大擴張伊ê事業，將伊ê鋼鐵會社組織做聯合鋼鐵會大會社，大大活動。| Liáu-āu chiong chit ê sū-gia̍p, lóng kau-tài āu-chìn ê lâng, ka-tī chò êng-sin lâng. Cha̍p-peh nî-kú, choan bū chò lī-ek sè-kan, tē-it hó bô͘-iūⁿ ê lâng. Tī 1901 nî chin bô êng ê sî, tùi si̍t-gia̍p thè-ún í-lâi, sòaⁿ i só͘ chek-chū ê châi-sán, lâi hiàn chò siā-hōe jîn-tō kap chû-siān pêng-hô ê lō͘-ēng, si̍t-chāi sī chin chē. Khah tōa hāng-ê : | 了後將這ê事業，攏交帶後進ê人，家己做閒身人。十八年久，專務做利益世間，第一好模樣ê人。Tī 1901年真無閒ê時，tùi實業退隱以來，散伊所積聚ê財產，來獻做社會人道佮慈善平和ê路用，實在是真濟。較大項ê：| Siat Tô͘-su-kóan, La̍k chheng bān kho͘. | 設圖書館，六千萬箍。| Tāi-ha̍k Kàu-siū In-kip-hùi, Saⁿ chheng bān kho͘. | 大學教授恩給費，3千萬箍 。| Ka-nî-ki châi-thôan, Gō͘ chheng bān kho͘. | 加尼基財團，5千萬箍 。| Ka-nî-ki Pêng-hô ki-kim, Nn̄g chheng bān kho͘. | 加尼基平和基金，2千萬箍 。| Kì-hù Gōa-kok Tô͘-su-kóan, Nn̄g chheng bān kho͘. | 寄付外國圖書館，2千萬箍 。| Kì-hù So͘-kek-lân Tāi-ha̍k, Nn̄g chheng bān kho͘. | 寄付蘇格蘭大學，2千萬箍 。| Kì-hù Chióng-lē Gī-ióng hêng-ûi chiá Ki-kim : | 寄付獎勵義勇行為者基金：| Bí-kok, Chi̍t chheng bān kho͘. | 美國，1千萬箍 。| So͘-kek-lân, Saⁿ pah bān kho͘. | 蘇格蘭，3百萬箍 。| Tek-kok, Saⁿ pah bān kho͘. | 德國，3百萬箍 。| Hoat-kok, Nn̄g pah bān kho͘. | 法國，2百萬箍 。| In-ūi Kǹg-thih hōe-siā chit-ôan, Y 1000,0000 | 因為鋼鐵會社職員，Y 1000,0000| Ka-nî-ki Kang-gia̍p Ha̍k-hāu, Y 800,0000 | 加尼基工業學校，Y 800,0000| Hô-lân Pêng-hô-kiong kiàn-siat-hùi, Y 350,0000 | 荷蘭平和宮建設費，Y 350,0000| Kì-hù Bí-kok chèng Tāi-ha̍k, Y 3600,0000 | 寄付美國眾大學，Y 3600,0000| Í-gōa iáu chin-chē kì bē liáu. | 以外iáu真濟記bē了。| I tī chit lō͘-bóe ūi-tio̍h sè-kài pêng-hô ê sū, tōa chīn-la̍t phoe-miā. Khó-sioh tùi sè-kài hoat tōa chiàn-cheng í-lâi, tōa pi-siong i hiah chē nî só͘ tio̍h-bôa khó͘-sim ê Pêng-hô phòa-li̍h. Sòa tì-kàu sîn-keng soe-jio̍k, kú-kú tó tī bîn-chhn̂g, kàu chit pang sòa kòe-sin. Chhit peh cha̍p nî kú chhut-la̍t ūi-tio̍h ka-tī kap sè-kan lâi tio̍h-bôa, si̍t-chāi sī Ki-tok tiàm tī teh o̍ah, hō͘ lán put-chí thang kiong-kèng siàu-liām bô soah. Iā thang hō͘ lán o̍h kúi-nā hāng : | 伊tī這路尾為著世界平和ê事，大盡力phoe命。可惜tùi世界發大戰爭以來，大悲傷伊hiah濟年所著磨苦心ê平和破裂。續致到神經衰弱，久久倒tī眠床，到這幫續過身。七八十年久出力為著家己佮世間來著磨，實在是基督tiàm tī teh 活，hō͘ 咱不只thang恭敬數念無煞。也thang hō͘咱學幾若項：| 1.An-la̍h-sùn Tāi-chò ê chheh ē-hiáu lī-iōng, bô khǹg teh chhī chián-á. Sèng-chheh kóng, ū ki-hōe thang tùi chèng lâng kiâⁿ hó, chiū tio̍h kiâⁿ. Bô lūn tōa sió, hoaⁿ-hí chīn-sim hiàn, lóng ē lī-ek lâng : chhin-chhiūⁿ gín-ná ê 5 ê piáⁿ, 2 bóe hî iā sī kong-hāu hui-siông. | 1、安歷遜大作ê冊會曉利用，無囥teh飼chián-á 。聖冊講，有機會thang tùi眾人行好，就著行。無論大小，歡喜盡心獻，攏會利益人：親像囡仔ê 5個餅，2尾魚也是功效非常。| 2. Ka-ong ê li̍p-chì, chioh chheh tha̍k kàu sêng-kong. Sui sī “Khit-chia̍h hē tōa-gōan”, nā-sī “ Iú-chì sū kèng-sêng ”. Só͘-í siàu-liân lâng, m̄ thang ūi-tio̍h sàn-hiong lâi cho̍at-bāng pi-koan, iàu-kín tio̍h li̍p-chì : “ Jîn iú siān-gōan, Thian pit chiòng chì.” | 2、加翁ê立志，借冊讀到成功。雖是「乞食下大願」 ，若是「有志事竟成」。所以少年人，m̄ thang為著散hiong來絕望悲觀，要緊著立志：「仁友善願，天必眾志。」| 3. Ka-ong gâu chò hó-sū. Ka-ong chhut-sin liáu, bô pōe-iok. Chá siū-tio̍h lâng ê lī-ek, taⁿ chhut-la̍t lī-ek lâng. Í chêng tī sè-kài, sī sè-kài ê hù-ong; taⁿ tī thiⁿ-téng iā sī hó-gia̍h, in-ūi i ū kià bē sǹg-tit ê gîn tī Thian-kok Gîn-hâng. Koh i ê khùi-la̍t iā sī éng-óan tī chit sè-kan teh o̍ah-tāng. | 3、加翁gâu做好事。加翁出身了，無背約。早受著人ê利益，今出力利益人。以前tī世界，是世界ê富翁；今tī天頂也是好額，因為伊有寄bē算得ê銀tī天國銀行。koh伊ê氣力也是永遠tī這世間teh活動。| Taⁿ lán ū chîⁿ, tio̍h o̍h Ka-ong gâu ēng i ê chîⁿ lâi bé bē-pāi-hōai ê ki-gia̍p; m̄ thang chiú kàu hō͘ thâng chia̍h, á-sī poe-khì. Taⁿ lán ū châi-tiâu iā tio̍h the̍h chhut-lâi lī-ek siā-hōe, chiah bē khang-khang khǹg kàu siⁿ-sian pāi-hōai khì. | 今咱有錢，著學加翁gâu用伊ê錢來買bē 敗壞ê基業；m̄ thang守到hō͘蟲食，抑是飛去。今咱有才調也著提出來利益社會，才bē空空囥到生sian敗壞去。| (Tâi-ôan Kàu-hōe-pò tē 420 kòan, 1920 nî 3 ge̍h) | (台灣教會報第420卷，1920年3月) |
| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |